Likwidacja szkód jako czynność brokerska w ustawie i komentarzach do ustawy

Likwidacja szkód jako czynność brokerska w ustawie i komentarzach do ustawy

Dr Paweł Sikora

Częstym argumentem, który pada w związku z implementacją ustawy dystrybucyjnej w podmiotach brokerskich jest możliwość prowadzenia likwidacji szkód na zasadzie swobody działalności gospodarczej. Brokerzy argumentują, że skoro każdy podmiot bez ograniczeń może się zajmować pomocą w likwidacji szkód, to również i oni mogą w ramach dodatkowej działalności to robić. Pada też czasem zupełnie błędny argument jakoby likwidacja szkód korzystała ze zwolnienia ustawowego opisanego w art 6 ust 2). Tu jednak jest sprawą dość oczywistą, że przepis ten dotyczy podmiotów działających na rzecz ubezpieczycieli (podmioty rzeczoznawcze) nie zaś klientów. 

Wracając za tem do prowadzenia likwidacji szkód jako działalności innej niż brokerka trzeba jasno stwierdzić, że takiej możliwości nie ma. W rzeczy samej prowadzenie podmiotu zajmującego się pomocą w likwidacji szkód nie jest w naszym kraju w żaden sposób regulowane, ani tym bardziej ograniczone. Nie ma żadnych wymogów co do uzyskiwania zezwolenia, czy kwalifikacji pracowników. Ponieważ jednak ta działalność ma związek z ubezpieczeniami broker ubezpieczeniowy (mimo iż może prowadzić inną działalność gospodarczą) nie może w ramach swojej innej działalności wykonywać czynności likwidacyjnych nie stosując zasad dotyczących brokera. Reasumując - jeśli dany podmiot jest brokerem to wszystko cokolwiek robi podlega ustawie i kontroli KNF. Jeśli dana działalność nie ma nic wspólnego z ubezpieczeniami można ja wykonywać według jej zasad, jeśli zaś ma cokolwiek wspólnego z ubezpieczeniami jest czynnością brokerską.

Ustawa dystrybucyjna zawiera definicję czynności dystrybucyjnych (w tym brokerskich). Znajdujemy ją w przepisie art 4 ustawy dystrybucyjnej. 

Art. 4 [Dystrybucja ubezpieczeń]

1. Dystrybucja ubezpieczeń oznacza działalność wykonywaną wyłącznie przez dystrybutora ubezpieczeń polegającą na:

1) doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych;

2) zawieraniu umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta albo bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń;

3) udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub umowami gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie (podkreślenie własne)

Z bardzo szerokiej definiuje pojęcia dystrybucji ubezpieczeń wynika zatem, że każda czynność polegająca na pomocy klientowi, a także stanowiąca wykonywanie umowy (to jest obowiązków i uprawnień z niej wynikających, jak na przykład zgłaszanie szkód) jest czynnością brokerską. Z ust 6 art 4 ustawy dowiadujemy się również, ze czynnością brokerską jest organizowanie tych czynności. 

W podobnym tonie wypowiadają się komentatorzy (podkreślenia własne). 

Ziemba/Machulak: „udzielanie pomocy w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, jest kwalifikowane jako czynność dystrybucji ubezpieczeń, o ile jest realizowane przez pośrednika ubezpieczeniowego. Jak trafnie wskazano w doktrynie na gruncie PośredUbezpU, ustawodawca nie przesądził jednak czy czynności te muszą pozostawać w związku z zawieraniem lub wykonywaniem umowy (B. Wojno, Przedmiotowy zakres pośrednictwa ubezpieczeniowego, s. 219).

P.Czublun wskazuje:

Administrowaniem będą czynności o charakterze technicznym, niezwiązane z merytoryczną obsługą umowy ubezpieczenia. Za takie można w szczególności uznać np. archiwizację dokumentów, prowadzenie baz danych, sporządzanie raportów, prowadzenie korespondencji, poświadczanie kopii dokumentacji.

Pomoc w wykonywaniu umów ubezpieczenia może polegać m.in. na przyjmowaniu zgłoszeń dotyczących wypadków ubezpieczeniowych, informowaniu klientów o procedurze dotyczącej postępowania likwidacyjnego, czynności związane z wypłatą świadczeń i odszkodowań.

D.Fras zaś pisze:

Za pomoc w wykonywaniu umów ubezpieczenia uznać można pośredniczenie w zgłaszaniu szkód, informowanie o prawach i obowiązkach związanych z procedurą likwidacji szkód, jak również o wypłacie świadczeń ubezpieczeniowych. […]Czynności administracyjne stanowią czynności o charakterze technicznym, do których zaliczyć można archiwizację dokumentów, prowadzenie korespondencji, prowadzenie baz danych itp. Zarówno w odniesieniu do wykonywania umów, jak i w odniesieniu do ich administrowania przez dystrybucję rozumieć należy tylko czynności dokonywane przez dystrybutorów: zakłady ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych.

Niestety stanowisko komentatorów jest dość rygorystyczne. I tak za czynności brokerskie związane z likwidacją szkód uznano: 

1. Przyjmowanie zgłoszeń
2. Informowanie klientów o procedurze
3. Czynności związane z wypłatą świadczeń i odszkodowań
4. Pośredniczenie w zgłaszaniu szkód
5. Informowanie (klientów) o prawach i obowiązkach związanych z procedurą likwidacji szkód
6. Czynności związane z wypłatą świadczeń 
7. Archiwizacja dokumentów szkodowych 
8. Prowadzenie korespondencji 
9. Prowadzenie baz danych  

Starając się ocenić powyższe stanowisko należy zaznaczyć, że znajduje ono silne wsparcie w literalnym brzmieniu ustawy. Należy pamiętać, że w jakimkolwiek sporze sądowym trudno będzie oczekiwać ze strony sądu innego orzeczenia niż zgodnego powyższymi stanowiskami komentatorów.  

W toku kontroli KNF organ niejednokrotnie wyrażał swoje stanowisko co do niezgodności z ustawą wszelkich form pracy osób bez uprawnień w sferze likwidacji szkód. I tak osobom takim oraz osobom organizującym ich pracę zarzucano między innymi 

1. Kontaktowanie się z zakładem ubezpieczeń w sprawach szkody
2. Kontakt z klientem w celu uzupełnienia dokumentacji dotyczącej szkody
3. Kontaktowanie się z klientem w celu zajęcia stanowiska co do kosztorysu i dyspozycji wypłaty odszkodowania 
4. Korzystanie przez likwidatora zewnętrznego (własna działalność) z adresu mailowego w domenie brokera

Sentencja w tego rodzaju przypadkach jest jedna: w ocenie zespołu kontrolnego z faktów tych wynika, że powyższe czynności są czynnościami brokerskim, jeśli zaś osoby wykonujące te czynności nie mają uprawnień brokerskie wykonują je bez zezwolenia.